Tư duy là những suy nghĩ, nhận định về các vấn đề trong cuộc sống. Không chỉ ở người lớn có tư duy mà ngay cả trẻ nhỏ cũng có sự tư duy phát triển qua từng ngày. Vì vậy ba mẹ cần hiểu đúng vè tư duy và tìm ra phương pháp giúp trẻ có tư duy vượt trội.
Dưới đây là những thông tin do các trường mầm non nghiên cứu và gửi đến phụ huynh để có thêm tư liệu tham khảo về quá trình dạy bé tư duy như thế nào. Hãy cùng tìm hiểu nhé!
1. Thế nào là 6 chiếc mũ tư duy
Trong tư duy, chúng ta thường cố gắng nghĩ theo quá nhiều khía cạnh tại cùng một thời điểm. Chúng ta xem xét liệu có thực tế; chúng ta cố gắng xây dựng những tranh luận logic; chúng ta xem xét về mặt cảm xúc; chúng ta cố gắng đưa ra một ý tưởng mới; chúng ta cố gắng xem ý tưởng của chúng ta sẽ vận hành như thế nào. Chúng ta thường cố gắng suy nghĩ tất cả những mặt này tại cùng một lúc, cho nên, chẳng có gì ngạc nhiên khi nhiều lúc chúng ta bị nhầm lẫn.
Có những khía cạnh đó, ví dụ chúng ta để tình cảm ngự trị trong qúa trình tư duy hoặc chúng ta luôn có suy nghĩ tiêu cực. Sáu chiếc mũ tư duy là một phương pháp cho phép chúng ta tư duy theo từng loại tại một thời điểm. Thay vì cố gắng làm tất cả mọi thứ cùng lúc, dưới đây là 6 chiếc mũ tư duy mà bất kì ai cũng có thể dùng:
– Mũ đỏ: cảm xúc, cảm giác, linh cảm và trực giác. Ngay lúc này tôi cảm thấy gì về vấn đề này.
– Mũ đen: sự cẩn trọng. Sự thật, sự xét đoán, sự phù hợp với thực tế. Liệu điều này có phù hợp với thực tế hay không? Liệu nó có hoạt động hiệu quả không? Nó có an toàn không và có thể làm được không?.
– Mũ vàng: sự thuận lợi, lợi ích và sự tiết kiệm. Tại sao lại có thể thực hiện ý tưởng này? Tại sao đó lại là nhứng ích lợi. Tại sao nó lạ là một ý tưởng tốt cần áp dụng.
– Mũ xanh lá cây: sự khám phá, những đề xuất, gợi ý và ý tưởng mới. Những phương án kết hợp. Chúng ta có thể làm gì? Liệu có những ý tưởng khác không?.
– Mũ xanh lam: tư duy về cách nghĩ. Kiểm soát quá trình tư duy.
2. Cách sử dụng mũ tư duy
Sử dụng riêng lẻ:
Đây là cách sử dụng phổ biến nhất. Những chiếc mũ được sử dụng riêng lẻ tại một thời điểm. Tại một cuộc họp hoặc trong một cuộc thảo luận, một người nào đó sẽ đưa ra gợi ý sử dụng một trong những chiếc mũ. Sau đó, cuộc thảo luận hoặc cuộc họp lại tiếp tục. Mỗi chiếc mũ được giới thiệu để sử dụng chỉ trong vòng hai đến ba phút. Cách sử dụng riêng lẻ cho phép ai đó yêu cầu người khác nêu lên những quan điểm cụ thể tại một thời điểm theo một chiếc mũ nhất định, hoặc cho phép người đó đưa ra gợi ý chuyển đổi mũ thảo luận. Chiếc mũ là phương tiện để yêu cầu người khác chuyển đổi cách tư duy.
Sử dụng theo hệ thống:
Theo cách này, một chuỗi gồm những chiếc mũ đã được hình thành trước và những người tham gia sẽ sử dụng lần lượt những chiếc mũ đó. Cách này thường được áp dụng khi chúng ta cần thảo luận vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả. Chiếc mũ xanh da trời được sử dụng để hình thành nên chuỗi những chiếc mũ, trở thành chương trình để suy nghĩ về vấn đề đang xem xét. Phương pháp này cũng phát huy tác dụng khi mọi người đang bất đồng hoặc tranh cãi về một vấn đề và không ai đưa ra được những suy nghĩ hữu ích.
Sử dụng theo chuỗi:
Một chuỗi thế nào được gọi là chuỗi những chiếc mũ được kết hợp đúng. Thật ra, không có một chuỗi cố định nào cả bởi vì chuỗi kết hợp được hình thành một cách đa dạng tùy thuộc vào hoàn cảnh. Bạn được tự do kết hợp những chiếc mũ theo cách mà bạn cho là thuận tiện nhất, tuy nhiên bạn nên tuân theo một số nguyên tắc hoặc chỉ dẫn được nêu ra dưới đây.
– Mỗi chiếc mũ có thể được sử dụng nhiều hơn một lần trong một chuỗi.
– Nói chung, nên sử dụng chiếc mũ vàng trước khi sử dụng chiếc mũ đen bởi vì chúng ta khó có thể tư duy tích cực sau khi đã đưa ra những quan điểm phê phán.
– Chiếc mũ đen được sử dụng theo hai cách. Cách đầu tiên là dùng để chỉ ra những thiếu sót của một ý tưởng. Sau đó, chúng ta nên sử dụng chiếc mũ xanh lá cây để cố gắng hoàn thiện những thiếu sót đó. Cách thứ hai là sử dụng để xét đoán.
– Chiếc mũ đen luôn luôn được sử dụng để đưa ra những xét đoán cuối cùng về một ý tưởng. Sự xét đoán cuối cùng này nên được tiếp nối bởi chiếc mũ đỏ. Bằng cách này, chúng ta có thể thấy được chúng ta cảm nhận thế nào về ý tưởng đó sau khi đã phán xét nó.
– Nếu bạn tin rằng vấn đề đang được bàn bạc liên quan nhiều đến cảm xúc, bạn nên bắt đầu
buổi thảo luận bằng việc sử dụng chiếc mũ đỏ để mọi người có thể công khai bộc lộ cảm xúc.
– Nếu vấn đề thảo luận không liên quan nhiều đến tình cảm, bạn nên bắt đầu bằng chiếc mũ trắng để thu thập thông tin. Sau khi sử dụng chiếc mũ trắng, bạn nên sử dụng chiếc mũ xanh lá cây để tạo ra những phương án thay thế. Sau đó, bạn sử dụng chiếc mũ vàng và sau đó là chiếc mũ đen để xét đoán. Bạn cũng nên chọn một phương án và sử dụng chiếc mũ đen để đưa ra những đánh giá cuối cùng và tiếp theo là chiếc mũ đỏ. Sự khác biệt chính trong một chuỗi nằm ở chính bản thân ở hai tình huống: tìm kiếm một ý tưởng và phản hồi lại một ý tưởng.
3. Đi tìm kiếm một ý tưởng
Chuỗi những chiếc mũ phù hợp là:
– Mũ trắng: thu thập những thông có thể ứng dụng.
– Mũ xanh: khám phá thêm sự việc và tìm ra những phương án phù hợp khác.
– Mũ vàng: đánh giá lợi ích và tính khả thi của mỗi phương án thay thế.
– Mũ xanh: phát triển toàn diện vấn đề để tìm ra phương án phù hợp nhất và để lựa chọn phương án.
– Mũ xanh da trời: tóm lược và xem xét xem thực sự chúng ta đã đạt được những gì.
– Mũ đen: đưa ra sự xét đoán cuối cùng về phương án được chọn.
– Mũ đỏ: chỉ ra những cảm giác về kết quả đạt được.
4. Phản hồi ý tưởng hiện thời
Chuỗi áp dụng cho kiểu tư duy này là khác so với chuỗi vừa nêu bởi vì ý tưởng này đã được mọi người biết được tất cả những thông tin cơ bản:
– Mũ đỏ: chỉ ra những cảm giác hiện thời về ý tưởng đó.
– Mũ vàng: cố gắng để đưa ra những lợi ích từ ý tưởng đó.
– Mũ đen: chỉ ra những thiếu sót, vấn đề và hiểm họa của ý tưởng đó.
– Mũ xanh lá cây: để xem xem liệu ý tưởng này có thể được sửa đổi để phát huy những lợi ích được nêu ra bởi chiếc mũ vàng và sửa chữa những yếu điểm được chỉ ra bởi chiếc mũ đen.
– Mũ trắng: để tìm kiếm những thông tin có thể giúp sửa đổi ý tưởng để nó dễ được chấp nhận hơn (nếu những nhận xét mũ đỏ phản bác lại ý tưởng này).
– Mũ xanh: phát triển những gợi ý cuối cùng.
– Mũ đen: đưa ra những phán xét cuối cùng.
– Mũ đỏ: chỉ ra những cảm xúc về kết quả.
5. Chuỗi ngắn gọn
Những chuỗi ngắn gọn những chiếc mũ được sử dụng theo nhiều mục đích khác nhau.
Mũ vàng/đen/đỏ: để đưa ra những đánh giá nhanh về một ý tưởng.
Trắng/xanh lá cây: để hoàn thiện ý tưởng hiện thời.
Xanh da trời/xanh lá cây: để tóm lược và chỉ ra những phương án thay thế.
Xanh da trời/vàng: để xem xét liệu cách suy nghĩ hiện thời của chúng ta có đem lại kết quả gì không.
Tóm lại, 6 chiếc mũ tư duy được sử dụng đơn chiếc tại một thời điểm của cuộc họp. Đây là cách sử dụng đơn lẻ. Cách sử dụng có hệ thống là cách sử dụng mà theo đó một chương trình tư duy đã được lên kế hoach trước. Có một số hướng dẫn đã được nêu ra nhằm giúp mọi người có được cách kết hợp những chiếc mũ có hiệu quả nhất. Bài tập về vận dụng sáu chiếc mũ tư duy theo chuỗi:
– Nếu bạn chỉ có một chuỗi ba chiếc mũ để tìm ra món quà cho người bạn tốt nhất của bạn, chuỗi đó là gì.
– Có một cuộc họp bàn về vấn đề phạm tội của giới trẻ. Bạn nghĩ là chiếc mũ nào nên được sử dụng trước tiên.
– Gia đình bạn đang lên kế hoạch để chuyển tới một vùng khác. Bạn được hỏi ý kiến xem bạn nghĩ gì về điều này. Chuỗi những chiếc mũ bạn sử dụng để đưa ra quan điểm là gì (hãy chỉ ra một chuỗi bốn chiếc mũ).
– Một nhóm bạn trẻ thường xuyên tổ chức tiệc và tiếng nhạc quá lớn làm ảnh hưởng đến những người hàng xóm. Những người hàng xóm có một cuộc họp để bàn về vấn đề này.
Chuỗi những chiếc mũ mà họ chọn là: đỏ/đen/ xanh lá cây/đen/đỏ. Liệu bạn có đồng ý với chuỗi này? Bạn có đề xuất chuỗi nào khác không.
– Bạn cần kiếm tiền nhanh chóng để mua thứ gì đó mà bạn rất mong muốn. Những chiếc mũ được bạn sắp xếp cho tư duy của bạn là gì.
– Một vài người dường như luôn thấy yêu thích cuộc sống. Theo bạn thì những người này thường có những suy nghĩ như thế nào? Hãy đưa ra một chuỗi gồm bốn chiếc mũ.
Trên đây là những thông tin thú vị dành cho các bậc phụ huynh có con nhỏ, những điều trên không chỉ dành cho trẻ mà còn áp dụng được trong các trường hợp của người lớn. Đối với các bé, ba mẹ có thể đơn giản hóa vấn đề của con và khéo léo hướng dẫn trẻ sử dụng những chiếc mũ tư duy ngay từ bây giờ để hình thành nền tảng tư duy đúng đắn về sau cho trẻ. Ngoài ra, phụ huynh có thể tham khảo thêm những mẹo nuôi trẻ mầm non khác ngay tại đây nhé!
